#ZZPUpdate week 45: Brancheorganisaties zorg: weg met nieuwe zzp-wet, donkere wolken boven platformeconomie en zzp’ers ervaren na corona nog werkveranderingen
Alle grote brancheorganisaties in de zorg (BoZ) uiten in een brief aan demissionair minister Van Gennip stevige kritiek op het wetsvoorstel om het aantal zzp’ers sterk te beperken. Volgens BoZ verstoort deze nieuwe wet de arbeidsmarkt. De inzet van zzp’ers in de zorgsector is straks nauwelijks meer mogelijk, aldus de brancheorganisaties ActiZ, NVZ, NFU, VGN, Zorgthuisnl en de GGZ.
De zorgbranche is al maanden in gesprek met de ministeries van Financiën en VWS over een eigen regeling om het aantal zorg-zzp’ers in te perken, genaamd Fiscaal Kader in de zorg. Dit plan – dat 1 januari 2024 zou ingaan – wordt nu met de voorliggende conceptwet in de wielen gereden, meent BoZ. Straks kunnen alleen zzp’ers die zorg verlenen aan particuliere zorgvragers (via een PGB) of zorgverleners die specifieke kennis en ervaring hebben nog terecht in de branche.
Zzp-verenigingen waarschuwden al eerder dat het grootste deel van de zzp’ers uit de zorg vertrekt als de nieuwe wet ingaat. Daarom lanceerde BoZ een alternatief: Fiscaal Kader in de zorg. Die regeling maximeert alleen het aantal uren dat een zzp’er werkt bij een werkgever (28 uur), het percentage van een werkweek dat hij voor één werkgever werkt (70%) en het aantal maanden dat hij voor één werkgever werkt (7). Ook moet een zzp’er minimaal twee opdrachtgevers hebben.
BoZ vindt het ook vreemd dat er in het wetsvoorstel geen overgangsregeling is opgenomen. BoZ wijst erop dat Sociale Zaken daarmee het risico loopt dat zzp’ers financiële claims indienen bij het ministerie. BoZ vraagt het ministerie op korte termijn het wetsvoorstel in te trekken of zodanig te herzien dat het Fiscaal Kader kan doorgaan.
Zzp’ers ervaren na corona nog altijd veranderingen in werk
Zzp’ers ervaren na de coronapandemie nog altijd veranderingen in hun werk. De veranderingen hebben betrekking op de hoeveelheid aan klantcontacten, de geleverde producten of diensten, de manier van werken en de gebruikte technologie. Dit blijkt uit de tweejaarlijkse Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) van CBS en TNO, die begin 2023 is gehouden onder 6.800 zelfstandig ondernemers.
Het aandeel zzp’ers dat in 2023 een verandering in de hoeveelheid klantcontact heeft ervaren, is met 22% bijna gehalveerd ten opzichte van het coronajaar 2021. Het percentage is wel hoger dan in 2019. Dit jaar werkt bovendien nog 47% anders dan in het voorcorona-tijdperk. Zzp’ers werkzaam in een pedagogisch beroep of een zorg- en welzijnsberoep gaven in 2023 ongeveer even vaak als vóór corona aan dat ze anders werkten.
Zzp’ers in de pedagogische beroepen veranderden hun werkwijze in de coronaperiode veel vaker dan in voorgaande jaren. Zij combineerden lesgeven op school bijvoorbeeld met online-onderwijs. In 2023 was het niveau van de veranderingen weer hetzelfde als voor corona. Ditzelfde patroon deed zich voor bij zzp’ers in bedrijfseconomische en administratieve beroepen, transport- en logistieke beroepen en zorg- en welzijnsberoepen. In de ICT- en agrarische beroepen is er weinig verschil tussen de drie meetmomenten vóór, tijdens en na corona.
Zzp’ers werven opdrachten voor een belangrijk deel via het eigen netwerk en via eerdere of huidige klanten. Vrijwel alle manieren van werven worden gemiddeld minder gebruikt dan voor corona. De werving via het eigen netwerk, via klanten of de eigen website liep tijdens corona al terug en werd in 2023 opnieuw minder. Daar staat alleen een toename tegenover van niet nader omschreven ꞌandere manierenꞌ.
De nieuwe wet die schijnzelfstandigheid wil tegengaan (de Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden) gaat de platformeconomie hard raken. Dit verwacht hoogleraar Koen Frenken, die bijvoorbeeld een Temper (voor horecapersoneel) niet ziet overleven. “Daar doen mensen precies hetzelfde werk als iemand die in dienst is. Dus ik neem aan dat dat ook als schijnzelfstandigheid zal worden gezien.”
Dat er strengere wet- en regelgeving komt voor platforms om bijvoorbeeld eten of een taxi te bestellen of een dienst te boeken via een website, heeft te maken met de cowboyjaren waarin alles kon, zegt platformexpert Martijn Arets. “Die tijden zijn voorbij.” Uber Eats experimenteert momenteel met het daadwerkelijk in dienst nemen van bezorgers. Frenken is verbaasd: “Een drastische koerswijziging. Ze geven als reden dat ze op die manier meer mensen aan zich kunnen binden. Daar omheen kun je dan een flexibele schil met zzp'ers inrichten om de pieken op te vangen.” Uber Eats laat bezorgers bij wijze van proef werken via uitzendbureau Adecco.
Er is ook wetgeving vanuit Europa op komst die platforms onder bepaalde omstandigheden als werkgever zal aanduiden, zegt Frenken. “En Uber is nou net zo'n platform die aan zulke criteria zou kunnen voldoen.”
Pensioenfondsen mogelijk dupe van schijnzelfstandigenwet
De pensioenfondsen worden mogelijk de dupe van de nieuwe Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden die het aantal zzp’ers moet terugdringen. Hoogleraar arbeidsrecht aan de VU Amsterdam Evert Verhulp waarschuwt voor de gevolgen. Die zijn volgens hem vooral voor de pensioenfondsen. Verhulp: “Als blijkt dat een zzp'er eigenlijk al die tijd schijnzelfstandige was, werknemer dus, en die met terugwerkende kracht claims maakt, moeten er mogelijk enorme bedragen worden betaald door de werkgever. Bijvoorbeeld vijf jaar aan pensioenpremie.”
Naar schatting zijn er meer dan 200.000 schijnzelfstandigen in Nederland. Verhulp: “Als al die mensen zich en masse gaan melden als werknemer bij de pensioenfondsen die erover gaan, dan denk ik dat de pensioenfondsen wel meer dan een dekkingsprobleem hebben.” Hij sluit niet uit dat een pensioenfonds dan kan omvallen. Als de zzp-wet vanaf 2025 daadwerkelijk gehandhaafd wordt, is de kans groot dat een flink aantal zzp'ers aangemerkt wordt als schijnzelfstandige. Omdat deze mensen dus eigenlijk werknemer waren, maken ze aanspraak op achterstallige vakantiedagen en pensioenen waar ze nooit voor betaald hebben.
Arbeidsrechtdeskundige Verhulp zegt dat dit soort claims bij wet wordt beperkt. “Je kunt in de Pensioenwet opnemen dat vorderingen van werknemers met terugwerkende kracht worden beperkt tot bijvoorbeeld een jaar. Het moet nu worden geregeld. Als je dat niet doet, is de kans groot dat veel groepen zzp'ers die eigenlijk werknemers blijken zich melden bij een pensioenfonds en zeggen: ik wil me met terugwerkende kracht laten registreren als werknemer. Die mensen willen dan een uitkering.”
ꞌLaat zzp’ers in het hogere segment vanuit een BV werkenꞌ
De Raad voor Interim Management (RIM) pleit ervoor om aan de bovenkant van de arbeidsmarkt alle zzp’ers vanuit een BV te laten werken. Door deze verplichting wordt de fiscale gelijkheid tussen zzp’ers en werknemers in loondienst verbeterd, stelt de netwerkorganisatie in reactie op het wetsvoorstel Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden.
In het wetsvoorstel wordt zelfstandigheid beoordeeld aan de hand van drie factoren. Eerst wordt gekeken of sprake is van ꞌaansturingꞌ of ꞌorganisatorische inbeddingꞌ. Is daar sprake van, dan kan een derde criterium alsnog wijzen in de richting van een opdrachtrelatie, namelijk het ondernemerschap. Ofwel, in hoeverre werkt iemand voor eigen rekening en risico.
De RIM vreest dat het voorstel de noodzakelijke flexibiliteit aan de bovenkant van de arbeidsmarkt zal inperken en daarmee organisaties schaadt die behoefte hebben aan tijdelijke management-expertise bij veranderingen of grote projecten. De netwerkorganisatie twijfelt aan de uitvoerbaarheid van het criterium ꞌorganisatorische inbeddingꞌ en pleit voor een model waarin ondernemerschapscriteria als eerste toetsinstrument wordt ingezet.
De Belastingdienst heeft een nieuwe modelovereenkomst goedgekeurd voor zzp’ers die in de bouw werkzaam zijn. Met deze modelovereenkomst kan een zelfstandig ondernemer in de bouw- en infrastructuur aantonen dat er geen sprake is van een dienstverband.
De nieuwe modelovereenkomst vervangt de oude, die vorig jaar al verlopen was maar nog wel kon worden gebruikt. De nieuwe overeenkomst is geldig tot en met april 2029. Brancheorganisatie Bouwend Nederland drukt de zzp’ers op het hart de nieuwe modelovereenkomst te hanteren om de gewenste zekerheid te behouden.
In de nieuwe modelovereenkomst is een voorbehoud opgenomen voor het geval een zzp’er het werk zelf geheel of gedeeltelijk uitbesteedt. Dan moet daarvoor een aparte overeenkomst afgesloten worden tussen de zzp’er en de partij waar het werk aan wordt uitbesteed. De fiscus geeft aan, dat de nieuwe wetgeving voor het werken met zzp’ers, voorzien voor 2025, geen gevolgen heeft voor de goedgekeurde modelovereenkomsten.
Heb je vragen over jouw pensioen? Hoe kun je jouw pensioen opbouwen en wat zijn de mogelijkheden? Wat is fiscaal de beste keuze? De pensioen helpdesk van Het Ondernemerscollectief helpt je graag met adviezen en antwoord op jouw vragen.
Bedankt voor je interesse in deze download. Wij hebben deze download beschikbaar gesteld via zzpmodelovereenkomsten.nl, je kunt jezelf daar gratis aanmelden, online het model invullen, online ondertekenen en bewaren. Klik hier om jezelf gratis aan te melden.
Volg deze link om het door jouw opgevraagde item in te kunnen zien.
Je bent ingelogd en kunt direct downloaden!
Om een bestand te kunnen downloaden of in te kunnen zien, moet je ingelogd zijn. Login of registreer jezelf gratis!
Duik samen met Martijn in de wet DBA/VBAR en ga goed voorbereid 2025 in! Alvast een geruststelling: er verandert niet zo heel veel vanaf 1 januari, dit wordt uitgebreid toegelicht tijdens het webinar. Maar vertel dat maar eens aan jouw opdrachtgever!