#ZZPUpdate week 51: Aanpak schijnzelfstandigheid versoepeld in 2026, Raad van State noemt verplichte AOV (BAZ) onuitvoerbaar en 1 op de 5 zzp'ers in de creatieve sector ziet inkomen dalen door AI

Aanpak schijnzelfstandigheid versoepeld in 2026

Het demissionaire kabinet ziet zich gedwongen om de zachte landing voorlopig te verlengen en dus vanaf 1 januari 2026 nog geen verzuimboetes op te leggen bij geconstateerde schijnzelfstandigheid. Na stevige druk vanuit vrijwel de hele Tweede Kamer tijdens het debat gisteravond heeft staatssecretaris Heijnen van Belastingen toegezegd dat de Belastingdienst volgend jaar eerst inzet op bedrijfsbezoeken in plaats van boekenonderzoeken. Op basis van zo’n bezoek kan alleen een waarschuwing volgen, voor naheffingen loonbelasting is nog steeds een boekenonderzoek nodig. De Kamer hecht meer waarde aan het creëren van rust en duidelijkheid voor ondernemers, omdat nieuwe en heldere wetgeving over schijnzelfstandigheid nog ontbreekt. Eerder lag de staatssecretaris onder vuur omdat hij een aangenomen motie over verlenging van de ‘zachte landing’ maandenlang naast zich neerlegde en bleef benadrukken dat boetes nodig zijn voor een eerlijk speelveld.

Dat betekent echter niet dat de handhaving wordt stilgezet. De Belastingdienst blijft optreden en kan naheffingen loonbelasting opleggen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2025. Ook blijft de mogelijkheid bestaan om vergrijpboetes uit te delen in gevallen van bewuste en ernstige overtredingen. De Kamer, die het demissionaire kabinet op de laatste vergaderdag voor het kerstreces terugfloot, vreest anders onder meer extra personeelstekorten in sectoren als de zorg. Een meerderheid, inclusief VVD en BBB, wil ondernemers meer lucht geven en pleit ervoor de handhaving vooral te richten op probleemsectoren en op kwaadwillende bedrijven.

Bron: ikwordzzper.nl

Raad van State noemt wet verplichte AOV (BAZ) onuitvoerbaar

De Raad van State heeft het wetsvoorstel voor een Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid voor Zelfstandigen (BAZ) scherp bekritiseerd. In een advies dat op 10 december 2025 is vastgesteld concludeert de Afdeling advisering dat het voorstel in de huidige vorm nauwelijks uitvoerbaar is en dringt erop aan dat de regering het voorstel niet bij de Tweede Kamer indient zonder ingrijpende aanpassingen. De Raad erkent de legitieme doelstellingen van het kabinet (zelfstandigen beter beschermen tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid en een gelijker speelveld creëren met werknemers) maar wijst op de grote uitvoeringsproblemen. Zo zouden zowel UWV als Belastingdienst zwaar belast worden, met extra sociaal-medische beoordelingen en langdurige wachttijden, terwijl de beoogde uitkering beperkt is en een wachttijd van twee jaar kent. De Raad adviseert eerst de bestaande WIA te vereenvoudigen en structureel te verbeteren voordat een nieuw stelsel voor zelfstandigen wordt ingevoerd.

De Raad van State is niet de enige met kritiek op de BAZ. Cosmas Blaauw van SharePeople noemt de verplichte AOV fundamenteel onrealistisch en benadrukt dat zzp’ers nauwelijks vrijwillig een verzekering via het UWV zullen afsluiten, zeker gezien de bestaande lange wachttijden. Volgens Blaauw bieden coöperatieve modellen zoals SharePeople al een werkbaar alternatief, waarin zelfstandigen elkaar onderling ondersteunen, direct begeleiding krijgen bij ziekte en inkomenszekerheid kunnen regelen. Dit systeem sluit beter aan bij de manier waarop zzp’ers werken en speelt in op actuele problemen zoals stress- en burn-outklachten. Blaauw pleit ervoor te stoppen met het opzetten van een complex en onuitvoerbaar stelsel en in plaats daarvan te investeren in oplossingen die in de praktijk al succesvol blijken.

Bronnen: ikwordzzper.nl en SharePeople

Na jaren van daling groeit armoede, vooral onder zzp’ers

Na jaren van daling is de armoede in Nederland vorig jaar weer licht toegenomen. Volgens voorlopige CBS-cijfers leefden vorig jaar 551.000 mensen in een arm huishouden, 3,1% van de bevolking. Vooral zelfstandigen zien hun inkomen onder de armoedegrens dalen; het doorsnee-inkomen van arme zzp’ers zakt het verst. Ook gezinnen met kinderen voelen de financiële druk toenemen, hoewel het aantal arme kinderen stabiel blijft door hogere toeslagen en kindgebonden budgetten voor ouders in de bijstand. Bijna de helft van de armen heeft werk of een eigen onderneming, waarbij alleenstaanden met een baan relatief vaak tekortkomen.

Een belangrijke oorzaak van de stijging is het wegvallen van de energietoeslag, die in 2022 en 2023 nog 1.300 euro per huishouden opleverde. Zonder deze ondersteuning zakten veel mensen die net boven de armoedegrens zaten weer terug. Daarnaast profiteerden zzp’ers minder van koopkrachtstijgingen door de verlaging van de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling. Schulden blijven een groot probleem: bijna een derde van de armen heeft problematische schulden, terwijl zelfstandigen met personeel steeds vaker kampen met openstaande belastingaanslagen. Experts pleiten voor een eenvoudiger stelsel van steun en mogelijke aanpassing van het minimumloon om kwetsbare groepen beter te beschermen.

Bron: NU.nl

Flinke naheffingen vanwege schijnzelfstandigen in de bouw- en infrasector

De Belastingdienst legt bouw- en infrasectorbedrijven naheffingen op vanwege schijnzelfstandigheid, meldt de Aannemersfederatie Nederland (AFNL). De bedragen lopen uiteen van 1 tot 10 miljoen euro per bedrijf, waarbij ook grote ondernemingen met een omzet van meer dan 1 miljard euro zijn gecontroleerd. Hoewel de namen van de bedrijven niet openbaar worden gemaakt, benadrukt AFNL dat het toezicht een duidelijk signaal afgeeft naar de rest van de sector. De handhaving richt zich niet alleen op grote spelers, maar zal naar verwachting ook onderaannemers treffen.

Vanaf 1 januari 2025 wordt de handhaving van schijnzelfstandigheid actief, met naheffingen in plaats van boetes in het eerste jaar. Vanaf 2026 kunnen boetes volgen, oplopend tot 100% van de verschuldigde belasting. AFNL adviseert bedrijven daarom om onmiddellijk te stoppen met het inhuren van schijnzelfstandigen, terwijl echte zelfstandigen wel ruimte moeten blijven houden. De situatie roept vragen op bij zzp’ers over hun bescherming en zekerheid, zoals het al dan niet afsluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV).

Bron: Telegraaf

Belastingdienst publiceert Handhavingsplan Arbeidsrelaties 2026

11 december publiceerde de Belastingdienst een hernieuwd Handhavingsplan Arbeidsrelaties 2026, met als ondertitel ‘Handhaven volgens de normale regels’. Het plan geeft inzicht in de intensivering van controles op schijnzelfstandigheid en de effecten daarvan op de arbeidsmarkt. Dit jaar bezocht de Belastingdienst 842 bedrijven; bij 237 bedrijven is een zwaarder boekenonderzoek gestart. Hoewel het aantal bezoeken vergelijkbaar is met vorig jaar, liggen de mogelijke consequenties hoger: vanaf 2025 kunnen naheffingen worden opgelegd en vanaf 2026 ook boetes. De Belastingdienst besteedt veel tijd aan uitleg en voorlichting, waardoor opdrachtgevers vaak vrijwillig processen aanpassen om aan fiscale regels te voldoen.

De effecten van de handhaving en communicatie zijn inmiddels zichtbaar op de arbeidsmarkt: steeds meer zzp’ers stappen over naar loondienst of bouwen hun zelfstandige uren af. Analyses van KVK- en fiscale gegevens, en de Enquête Beroepsbevolking, tonen dat zelfstandigen die minder omzet draaien vaker hun hoofdinkomen via een werkgever behalen. Tegelijkertijd neemt de groep zzp’ers die juist meer omzet draait en minder afhankelijk is van loondienst af. Naast handhaving blijft het kabinet inzetten op nieuwe wetgeving, zoals de Vbar.

Bron: Zipconomy

1 op de 5 zzp’ers in de creatieve sector ziet inkomen dalen door AI

Generatieve AI heeft een merkbare impact op zzp’ers in de creatieve sector. Uit onderzoek van De Creatieve Coalitie en de Boekmanstichting onder ruim zevenhonderd werkenden blijkt dat 18% van de creatieve zelfstandigen minder inkomen ziet en een vergelijkbaar aandeel minder opdrachten ontvangt sinds AI breed wordt toegepast. Bovendien verwachten 65% dat de werkgelegenheid in hun vakgebied de komende vijf jaar verder onder druk komt te staan. Vooral schrijvers, stemacteurs, illustratoren, vertalers, componisten, cameramensen en filmmakers ervaren directe gevolgen, terwijl werknemers in dezelfde sector AI vaak zien als een ondersteunend hulpmiddel.

Niet alleen het aantal opdrachten verandert, maar ook de aard van het werk. Zzp’ers worden vaker pas aan het einde van projecten ingezet om door AI gegenereerd materiaal te controleren of bij te werken, waardoor hun creatieve zeggenschap afneemt. Dit werk wordt vaak tegen lagere tarieven verricht, wat de kwetsbare positie van zelfstandigen versterkt. Een meerderheid van de respondenten pleit voor een transitiefonds en scholing om makers te helpen omgaan met de gevolgen van generatieve AI. Volgens de onderzoekers vergroot AI bestaande ongelijkheden en legt het de noodzaak bloot voor eerlijke innovatie waarin ook de creatieve zzp’er profiteert.

Bron: De Creatieve Coalitie

62% van zzp’ers wacht met AOV tot verplichting

Een meerderheid van de zzp’ers wacht voorlopig met het afsluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV), blijkt uit onderzoek onder 200 zelfstandigen. Zo’n 62% onderneemt pas actie zodra de overheid een verplichte AOV invoert, wat naar verwachting pas rond 2030 zal zijn. Slechts 18% heeft momenteel een AOV of alternatief zoals een broodfonds. Veel zelfstandigen zien de huidige markt als onduidelijk en te duur: 57%  noemt de premie de belangrijkste drempel en 29% begrijpt de voorwaarden onvoldoende.

Ondanks het uitstel zijn zzp’ers zich bewust van de financiële risico’s van langdurige ziekte. Ruim de helft vreest dat hun bedrijf binnen enkele maanden in de problemen komt bij uitval, terwijl 23% slechts één maand zonder inkomen kan overbruggen en 41% nooit heeft berekend wat arbeidsongeschiktheid financieel betekent. De onzekerheid over dekking, premies en voorwaarden van de toekomstige verplichte basisverzekering versterkt de kwetsbaarheid van zelfstandigen, waardoor velen het onderwerp voor zich uitschuiven en de risico’s ongemoeid laten.

Bron: arbeidsongeschiktheidsverzekeringen.nl

Lees hier al het nieuws van ikwordzzper.nl