De VAR was een oplossing voor opdrachtgevers maar kende een groot risico voor de zzp'er. Om te beginnen een paar wetenswaardigheden:
- Er waren vier VAR-verklaringen. Lees hier welke varianten er waren;
- Een VAR was niet verplicht;
- Slechts de VAR-WUO en de VAR-DGA gaven vooraf zekerheid;
- Ook met een VAR kon er juridisch sprake zijn van een arbeidsovereenkomst;
- De uitgebreide rechtsgevolgen van de VAR-DGA en -WUO waren hoofdzakelijk voor de opdrachtgever/werkgever, die hoefde bij juist gebruik geen loonheffingen in te houden en af te dragen;
- Een VAR was voor een zzp'er alleen geldig als de feitelijke werkzaamheden overeenkwamen met de gegevens die hij/zij op het aanvraagformulier had ingevuld. Als die gegevens niet (meer) klopten met de werkelijkheid, was men verplicht daarvan melding te doen bij de Belastingdienst.
Grootste valkuil van de VAR voor een zzp'er
Als de feitelijke situatie anders was dan op het aanvraagformulier beschreven, dan werd de VAR met terugwerkende kracht ongeldig verklaard. Je hoorde zzp'ers vaak beweren dat ze 'onbetwist zzp'ers' waren omdat zij de VAR elk jaar automatisch opgestuurd kregen. Dat was de grootste valkuil: je was namelijk misschien geneigd om niet meer te controleren of je de juiste VAR ontving. De VAR die je automatisch ontving kreeg je op basis van de eerder ingevulde gegevens. Het was aan jou als zzp'er om te controleren of je VAR nog klopte met de feitelijke situatie!
Uit onderzoek door de Belastingdienst kwam naar voren dat één op de drie zzp’ers met een VAR deze onterecht gebruikte. Dat waren ongeveer 125.000 zzp’ers die niet hebben gemeld dat hun feitelijke werksituatie afweek van de situatie waarvoor ze een VAR hadden aangevraagd en gekregen. Deze mensen liepen het risico dat bij een boekenonderzoek werd vastgesteld dat hun VAR niet geldig was, dat zij met terugwerkende kracht niet als ondernemer werden gezien en dat alle onterecht genoten fiscale voordelen al dan niet met een boete werden teruggevorderd.
Praktijkvoorbeelden
Als startende zzp'er heb je nog geen idee hoe het komende jaar er uit gaat zien. Je weet niet hoeveel opdrachtgevers je krijgt, je weet niet of je hetzelfde werk gaat doen als werknemers, je weet niet of er een gezagssituatie zal zijn. Veel zzp'ers vulden het aanvraagformulier in voor de situatie die zij verwachtten: dus minimaal zeven opdrachtgevers, geen gezag en meer. Maar waar veel zelfstandigen geen rekening me hielden, is dat de eerste opdracht feitelijk anders is dan hoe zij dat op het aanvraagformulier beschreven. Als je dit niet meldde liep je het risico dat je VAR ongeldig werd verklaard en dat je nooit erkend werd. Met alle hierboven beschreven gevolgen van dien.
Een ander voorbeeld: een zzp'er in de ICT had in 2008 het aanvraagformulier naar waarheid ingevuld en een terechte en voor hem geldende VAR gekregen in de werkende situatie. Die situatie bleef naar verwachting ook zo in de volgende jaren tot 2011. Hij kreeg dan ook de VAR automatisch toegestuurd. Kortom, niets aan de hand. Toen veranderde zijn situatie en ging hij werken in een lijnfunctie, of in plaats van zeven opdrachtgevers ging hij fulltime via één tussenbureau werken, om een voorbeeld te noemen. De grote fout die dan vaak gemaakt werd is om deze veranderde situatie niet te melden aan de Belastingdienst en te denken dat je je nog steeds als zzp’er kwalificeerde. Ook in dit voorbeeld liep de zzp'er in kwestie het risico dat hij bij een boekenonderzoek met terugwerkende kracht niet meer als zelfstandige werd gezien. Terugbetaling van fiscale voordelen en ook een boete behoorde tot de mogelijkheden in dit geval.
Als je bij je VAR-aanvraag aangaf dat er sprake was van gezag, je hetzelfde werk deed als werknemers, je maar voor één opdrachtgever werkte of iets dergelijks en de Belastingdienst gaf je (toch) een VAR-wuo, dan was die VAR-wuo gewoon voor jou geldig en had je alle rechten op de fiscale ondernemersfaciliteiten. Zolang de werkelijke situatie overeenkwam met de gegevens op het aanvraagformulier was de VAR geldig voor de zzp'er. Kwam de situatie overeen met de ingevulde aanvraag en had je op basis daarvan geen VAR-wuo moeten krijgen van de Belastingdienst, maar heb je deze wel gekregen? Dan was dat voor rekening van de Belastingdienst.
Lees ook eens:
- Van VAR naar modelovereenkomst
- Bij hoeveel opdrachtgevers ben ik zelfstandig voor de Belastingdienst?
TIP Heb je vragen over de wet DBA of modelovereenkomsten? Op deze pagina van de Belastingdienst vind je een actueel overzicht van wat er speelt rond de wet DBA. Je vindt er antwoord op vragen, kunt modelovereenkomsten zoeken en blijft op de hoogte van het laatste nieuws.
